Vrouwen verdienen autoluw Brussel

Het verzet tegen het Brusselse mobiliteitsplan Good Move komt vooral van autorijdende mannen, stellen Bianca Debaets, Ans Persoons en Adelheid Byttebier vast. Omdat een veiligere publieke ruimte vooral vrouwen ten goede komt.

Al weken zijn de Good Move-verkeerscirculatieplannen the talk of the town in Brussel. De bedoeling is om meer ademruimte te geven aan (de bewoners van) de wijken en meer ruimte aan andere vervoersvormen dan de auto. Sinds de jaren 50 kreeg die een steeds groter monopolie op de openbare weg. Vandaag is de realiteit van de weggebruiker anders: de helft van de Brusselaars bezit geen auto.

Studies tonen aan dat vooral ­ vrouwen zich vaker verplaatsen zonder auto, zoals met het openbaar vervoer en de fiets, of te voet. Zij vertegenwoordigen 86 procent van de grote groep Brusselse alleenstaande ­ouders, die met één inkomen moeten rondkomen en ze verplaatsen zich in het algemeen vaker dan mannen om boodschappen te doen of de kinderen weg te brengen. Mannen zijn nog steeds de grootste groep automobilisten.

De laatste jaren maken de beleidsmakers steeds meer werk van gendertoetsen en worden er actieplannen opgesteld die de veiligheid van vrouwen moeten bevorderen. De consensus hierbij is dat mannen het nog steeds voor het zeggen hebben op straat. De openbare ruimte is ingericht door en voor mannen. Vrouwen lijken te gast op hun terrein. Zij voelen zich beduidend onveiliger.

Anonieme lanen met voorbij­razend verkeer en weinig passanten op straat, nodigen uit tot ongewenste benaderingen en nageroep. Sofie Peeters' Femme de la rue is in Brussel nooit ver weg. Maar ook in het verkeer voelen vrouwen zich onveiliger, zeker wanneer ze kinderen begeleiden. Nog te veel bestuurders rijden in Brussel rond alsof voetgangers en fietsers niet bestaan. Ze gedragen zich soms ronduit agressief, zeker als ze op hun ­gevaarlijk rijgedrag worden gewezen.

De verschillende actieplannen ter bevordering van de veiligheid van vrouwen beloven deze problemen aan te pakken, soms met expliciete verwijzing naar Good Move. Die plannen, die in overleg met vele middenveldspelers werden ontwikkeld, ambiëren een gezondere, verkeersluwe en veilige omgeving, waar meer ruimte is voor ontmoeting. Velen keken uit naar de effecten van Good Move.

Tot september laatstleden, in ­Kuregem. Daar besloot een groepje mannen - met jongeren in hun kielzog - verkeersfilters weg te halen en signalisatie te saboteren, waardoor een fietser ten val kwam en gewond raakte. Een (vrouwelijke) schepen had dagenlang politiebescherming nodig.

De mannen waren het niet eens met de wijzigingen die hun vertrouwde routes omgooiden en zo naar hun gevoel hun vrijheid beknotten, en dat moest worden gehoord. Enkele politici zagen hun kans en sprongen mee op de figuurlijke kar. Luid roepend trokken zij naar de gemeenteraad van Anderlecht en sloegen er met de vuist op tafel. Resultaat: met een pennenstreek werd het hele plan teruggedraaid.

Grimmig

Het hek was van de dam. In Brussel werd de sfeer op de ­gemeenteraad grimmig toen tot tweemaal toe dezelfde - nagenoeg alleen mannelijke - ­tegenstanders kwamen protesteren.

In Schaarbeek verzamelde zich een nog grotere groep: jawel, voornamelijk mannen. Ze werden opgetrommeld uit andere gemeenten om hun verontwaardiging te ventileren over de wijzigingen in een wijk die niet de hunne was.

Aangevuurd door mannelijke politici sneuvelden borden en paaltjes, werd een graafmachine met vuur bestookt en werden hulpdiensten bekogeld. Ironisch genoeg haalt de beweging tegen Good Move de ­belemmeringen van hulpdiensten aan als tegenargument. Resultaat: weg met Good Move. Vele vrouwen slaakten een diepe zucht.

Natuurlijk is de werkelijkheid minder zwart-wit. Ook vrouwen brengen hun kinderen naar school met de auto en ook mannen fietsen en ijveren voor meer verkeersveiligheid. En natuurlijk zagen de roepers in dit plan ook een culminatie van alle moeilijk­heden die de afgelopen jaren al de ­revue passeerden: de covidcrisis, de torenhoge energieprijzen en een algemene angst voor sociale en economische achteruitgang.

Alleen lijkt in een kwalijke geschiedenis van een klein groepje mannen die bepalen wat de norm is, en dit met zichzelf als uitgangspunt, hier weer het aloude mechanisme te zegevieren: wanneer de man met de vuist op tafel klopt, doet de vrouw er niet meer toe.

Als we een oplossing op maat van iedereen willen, is dialoog belangrijk. Roepen verstomt het debat. Het is dan ook een kwalijke trend dat roepen en geweld beloond worden.

De verschillende gemeenten stappen nu terug naar de tekentafel, met de boodschap dat niet iedereen zich gehoord voelt. Laat hen daarbij niet alleen die roepers voor ogen houden. Geef vrouwen in dit traject een safe space , waar zij in alle sereniteit hun echte zorgen kunnen formuleren bij de transitie, waar zij elkaar ook kunnen steunen en waar geroep en ­tafelgeklop geen plaats hebben.

En geef vrouwen de vrouwvriendelijke, veilige inrichting van de publieke ruimte waarop zij recht hebben. Dat komt uiteindelijk iedereen ten goede.